'Vertel es!' Op zoek naar de laatste getuigen WO II

Erfgoed Brabant zoekt persoonlijke verhalen over de Tweede Wereldoorlog in Noord-Brabant

Kent u of heeft u een verhaal over de Tweede Wereldoorlog? En wilt u dat verhaal graag vertellen en doorgeven aan de toekomst? Kom dan naar het Cultureel Centrum De Schalm in Ons Koningsoord te Berkel-Enschot op 30 november!

75 verhalen 75 jaar bevrijding in 2019

Misschien heeft u al van het project gehoord of is dit de eerste keer. Crossroads Brabant is een initiatief om de persoonlijke verhalen en getuigenissen van de Tweede Wereldoorlog in Brabant te vertellen en te verzamelen. Het lijkt nog ver weg, maar tijdens de 75-jarige herdenking van de bevrijding van Brabant in 2019/2020, staan deze persoonlijke verhalen centraal. Om dit verhaal compleet te maken hebben wij u nodig! Daarom organiseert Erfgoed Brabant de bijeenkomst “Vertel es!”. Op deze avond kunt u uw persoonlijke verhalen over de Tweede Wereldoorlog vertellen.

Deze avond wordt u ook bijgepraat over het project Crossroads Brabant 40|45 en de herdenking van 75 jaar bevrijding van Noord-Brabant. Graag leggen wij uit wat een Crossroadsverhaal is, waarom wij persoonlijke verhalen ophalen belangrijk vinden en wat er met uw verhaal gaat gebeuren.

Graag wil ik u namens de Stichting Crossroads Brabant 40|45 van harte uitnodigen voor de bijeenkomst op 30 november in het Cultureel Centrum De Schalm in Ons Koningsoord, Trappistinnentuin 77 te Berkel-Enschot. De bijeenkomsttijden zijn van 15.00 uur tot 17.00 uur en van 19.00 uur tot 22.00 uur.

Aanmelden
Graag vernemen we van u of u bij de bijeenkomsten aanwezig bent. U kunt zich tot 27 november aanmelden via: crossroadsbrabant@erfgoedbrabant.nl onder vermelding van bijeenkomst en locatie/datum. Na inschrijving ontvangt u een bevestiging.

Voor meer informatie over het project Crossroads Brabant 40|45






Tilburg is genomineerd voor de BNG Bank Erfgoedprijs 2018

 Tilburg is samen met Deventer, Leiden en Zaanstad genomineerd voor de BNG Bank Erfgoed prijs. Op 29 maart 2018, in het Europese Jaar voor het Cultureel Erfgoed, wordt deze prijs voor de achtste maal  uitgereikt aan de ‘beste erfgoedgemeente’ van Nederland. De BNG Bank Erfgoedprijs bestaat uit een bedrag van € 25.000 en stimuleert gemeenten materieel en immaterieel erfgoed breed op te nemen in beleid en praktijk. Daarnaast kan het publiek binnenkort voor de publieksprijs op de gemeente stemmen die in het verleden, heden en toekomst op innovatieve wijze omgaat met erfgoed.
Voor de BNG Bank Erfgoedprijs 2018 is voor het eerst met een longlist gewerkt, aangedragen door vele erfgoedorganisaties en -specialisten. Eerdere edities hadden een open aanmeldingsprocedure waarbij gemeenten zichzelf konden inschrijven. De winnaar van de BNG Bank Erfgoedprijs 2018 wordt gekozen uit vier genomineerde gemeenten die volgens de jury allen hun erfgoed op positieve en innovatieve wijze weten in te zetten voor de ontwikkeling van de gemeente.

In de laatste maanden van 2017 zullen de juryleden onaangekondigd een bezoek brengen aan iedere genomineerde gemeente. Tijdens dit bezoek zal de jury onder meer onderzoeken in hoeverre het erfgoed leeft in de stad en onder de bewoners. Tilburgers opgelet dus!
In januari 2018 worden gemeenten uitgenodigd hun erfgoedbeleid en -praktijk toe te lichten aan de jury door middel van een korte pitch. De jury gebruikt in haar beoordeling als leidraad een aantal  criteria, zoals de visie van de gemeente, de link met andere beleidsterreinen, de rol van inwoners, participatie van jeugd (onderwijs, erfgoededucatie) en ouderen, communicatie over het erfgoed(beleid), erfgoed als innovatieve factor en het gemeentelijke erfgoedbudget.
Met het gemeentebezoek en de pitch in het achterhoofd zal de jury zich vervolgens beraden over de vraag wie de winnaar is van de BNG Bank Erfgoedprijs 2018. De uitslag is geheim tot de feestelijke uitreiking op 29 maart 2018 in Zutphen (de winnende gemeente van de vorige editie).

Wij zijn heel blij met deze nominatie. In 2017 is de samenwerking met de erfgoedpartners echt op stoom gekomen. Vele erfgoedpartijen trekken samen op onder andere om gezamenlijk aan programma’s voor het publiek te werken. Een eerste uiting hiervan was het erfgoedprogramma rondom Koningsdag 2017. Door de erfgoedpartijen is toen een tiendaags programma opgezet, waarbij voor de basisscholen het Stickerboek Wortels van Oranje is gemaakt. De komende jaren gaan we hier enthousiast mee door. Op dit moment wordt hard gewerkt aan een nieuwe gezamenlijke website van Erfgoed Tilburg.

Over de prijs
De BNG Bank Erfgoedprijs is een initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ´92 en stimuleert gemeenten om actief in te zetten op cultureel erfgoed, ook ter versterking van beleidsterreinen als toerisme, cultuur, onderwijs, sociale zaken, ruimtelijke ontwikkeling en economie. Deze wordt beschikbaar gesteld door hoofdsponsor BNG Cultuurfonds. Eerdere winnaars zijn de gemeenten Dordrecht (2010), Westerveld (2011), Schiedam (2012), Kampen (2013) en Bergen op Zoom (2014), Beesel (2016) en Zutphen (2017).

Jury   
De jury van de BNG Bank Erfgoedprijs 2016 bestaat uit:
Ina Adema (burgemeester Lelystad en bestuurslid BNG Cultuurfonds)
Janneke Bierman (architect en directeur BiermanHenket architecten)
Karel Loeff (directeur Erfgoedvereniging Heemschut)
Cees van ‘t Veen (algemeen directeur Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Arnoud Odding (directeur Rijksmuseum Twenthe)
Patrick Timmermans (directeur Erfgoed Brabant)



Foto: Freddie de Roeck

4 noovèmber 2017: Tilburgse Taolbèttel meej et Grôot Dikteej

Fèèn Femielie 2016
Op 4 november zal voor de vierde keer de Tilburgse Taolbèttel gehouden worden, dit keer in het MIDI-theater. Zoals in voorgaande jaren strijden teams van vijf personen om de titel ‘Et Biste Bèttel Tiem’. Dit jaar is het spelelement sterker dan ooit aanwezig.

Eén van de onderdelen van de Taolbèttel is het Grôot Dikteej van de Tilburgse Taol, dat al sinds 1994 door de Stichting Tilburgse Taol wordt georganiseerd. Dit jaar wordt het Grôot Dikteej geschreven door Petra Robben van het Stadsmuseum Tilburg, zelf meervoudig winnares van de Cees Robben Bokaal. Jarenlang gaf zij les in de Tilburgse Taol en was ze als jurylid betrokken bij het Grôot Dikteej.

De Tilburgse Taolbèttel wordt gestreden in zes rondes waarin teams vragen beantwoorden over Tilburg en de Tilburgse Taol. Van ieder team mag één persoon meeschrijven aan het Grôot Dikteej van de Tilburgse Taol om zo extra punten te verdienen voor het team. Anders dan voorgaande jaren gaan de Dikteejschrèèvers voor aanvang van de Taolbèttel in alle rust met het dikteej aan de slag. Natuurlijk blijft het dikteej onderdeel van de avond.

Et Biste Bèttel Tiem verdient deze titel, de wisselbokaal en uiteraard eeuwige roem. De winnaar van
het Grôot Dikteej van de Tilburgse Taol neemt de Cees Robben Bokaal mee naar huis. Weet de winnaar van 2016, John van Krieken, zijn titel te prolongeren? Krijgt de Fèèn Femielie een opvolger of weten zij zelf weer als Et Biste Bèttel Tiem uit de strijd te komen? Hoe moeilijk zal het dikteej dit jaar zijn? Wie dit allemaal wil weten, is van harte welkom op de ‘gezèllegsten aovend van Tilburg’ die dit jaar gepresenteerd wordt door Rens Merkelbach.

Kaarten voor de Tilburgse Taolbèttel kunnen in de voorverkoop gekocht worden voor slechts € 10,- per kaart. Bestel en betaal uw kaarten voor 1 november via de website www.tilburgsetaol.nl/taolbettel.
Inschrijven als team kan nog tot 25 oktober, eveneens via www.tilburgsetaol.nl/taolbettel . De kosten voor deelname zijn slechts €40,- per team van vijf personen.

De Tilburgse Taolbèttel met het Grôot Dikteej van de Tilburgse Taol vindt plaats op zaterdag 4 november 2017, 20.00 uur, MIDI Tilburg, Heuvelring 108, 5038 CL Tilburg. www.midi-tilburg.nl

Te voet van O.L. Vrouw ter Noodkapel, via Hasseltse Kapel naar Peerke Donders




Bevrijdingswandeling langs monumenten van volksgeloof tijdens oorlog en bevrijding

 Op zondag 29 oktober wordt voor de eerste keer de Tilburgse Bevrijdingswandeling gehouden. Twee dagen na de officiële bevrijdingsdag van Tilburg wordt gewandeld vanaf de O.L. Vrouw ter Noodkapel in de Tilburgse binnenstad naar de Hasseltse Kapel en van daar naar Peerke Donders. De deelnemers worden per bus teruggebracht. Deelname kost 5 euro per persoon. Maximaal vijftig personen kunnen deelnemen.

De Tilburgse Bevrijdingswandeling start om 11.00 uur bij de O.L. Vrouw ter Noodkapel aan de Kapelhof. Rond 12.30 uur zijn de deelnemers bij de Hasseltse Kapel. Hier worden een eenvoudige lunch met koffie geserveerd. Om 16.00 uur zijn de vredeswandelaars bij Peerke Donders. Daar staat een bus klaar. De route is tien kilometer lang. Er wordt in een rustig tempo gelopen. In verband met de organisatie moet men zich opgeven vóór donderdag 26 oktober. Aanmelden via info@olvternoodtilburg.nl.

De eerste Tilburgse Bevrijdingswandeling wordt gehouden in het kader van de Tilburgse bevrijdingsdag op 29 oktober. Het initiatief is genomen door drie organisaties die met elkaar gemeen hebben dat ze erfgoed beheren dat sterk verbonden is met de oorlog en de bevrijding van Tilburg. De wandeling heeft een dubbele motivatie: op een vernieuwende manier stilstaan bij de bevrijding en aandacht hebben voor oorlog en vrede in de hedendaagse wereld.  

Geboortehuis Peerke Donders
De drie organisaties die de Tilburgse Bevrijdingswandeling organiseren zijn: de O.L. Vrouw ter Noodkapel. Deze kapel is met geld van de Tilburgers gebouwd om Maria te bedanken voor de bevrijding. In de kapel ligt een boek met de namen van Tilburgse oorlogsslachtoffers. Tijdens de oorlog en de bevrijding hebben de Tilburgers hun vertrouwen gesteld in Maria. Haar verering was zeer groot. Dat is de relatie met de Hasseltse Kapel. Door de Tilburgers werd het als een wonder beschouwd dat de bevrijding op 27 oktober kwam op de geboortedag van Peerke Donders.

De Tilburgse Bevrijdingswandeling begint met een toelichting op de O.L. Vrouw ter Noodkapel door Karel Bergmans. Hij is de voorzitter van de beheerstichting. In zowel de Hasseltse Kapel als in het Museum van Peerke Donders wordt een uiteenzetting gegeven door Paul Spapens, kenner van het Tilburgs volksgeloof. Onderweg wordt op sommige plaatsen stilgestaan bij onder meer de betekenis van de zogeheten Mariategels die in Tilburg tegen huizen zijn gemetseld.    
         


Bijschrift poster: De drie organisatoren worden door middel van iconen voorgesteld. Deze iconen zijn door Ivo van Leeuwen en Sander Neijnens ontwikkeld als onderdeel van het project TilburgsAns.

HKK Tilborch Lezingen 'Student in verzet' en 'Mijlpaal lager onderwijs Tilburg 1920'

Theo Vogels, een student in verzet
HEEMKUNDEKRING TILBORCH  ORGANISEERT OP

donderdagavond  19 oktober

twee LEZINGEN

1. 'Theo Vogels, een student in verzet' door Joep Vogels, die net een boek over het leven van zijn omgekomen oom in de Tweede Wereldoorlog heeft geschreven. Uit meer dan 200 authentieke documenten, brieven, foto’s en krantenartikelen uit deze periode is zijn leven gereconstrueerd.

2. 'Mijlpaal lager onderwijs in Tilburg' door oud-wethouder Jan Timmermans over de Lager Onderwijswet uit 1920, die voor Tilburg van groot belang was. Na het onderwijs aan de arme kinderen door de zusters en fraters van Tilburg kwam de financiële gelijkstelling van bijzonder en openbaar onderwijs op het juiste moment.

Aanvang: 20.00 uur Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, te Tilburg

U bent van harte uitgenodigd.
Entree niet leden:  € 4.-  (inclusief koffie).

Digitale en vertelde erfgoedverhalen in Spoorzone Tilburg

Ervaar de Tilburgse Hoofdwerkplaats in digitale en vertelde verhalen op 24 september 2017.

Ga zondag 24 september tussen 13:00 en 16:00 terug naar de jaren 80 van de vorige eeuw, toen de Spoorzone in Tilburg nog de NS Hoofdwerkplaats was. Op deze dag wordt daar een verhalende mobiele app gereleased die bezoekers zullen gebruiken om terug te gaan in de tijd. Ook zijn er op de dag oud-medewerkers van de vroegere Hoofdwerkplaats die aanwezige bezoekers veel kunnen vertellen over hun vroegere werk en wat er toen speelde.

De Tilburgse game ontwikkelaar BlewScreen heeft in december 2016 een augmented reality app uitgegeven die de Hoofdwerkplaats voor een deel reconstrueerde. Dit jaar hebben ze gekozen voor een verhalende app-beleving die zich afspeelt tijdens de Koude Oorlog in de Tilburg. De gebruiker wordt in een sabotage-verhaal gezogen en komt daarnaast ook meer te weten over de Hoofdwerkplaats en wat voor werk er door mensen gedaan werd.

De personages in de app zijn fictief, maar de aanwezige oud-medewerkers kunnen de bezoeker vertellen wat er echt gebeurd was toen ze er vroeger werkten. De Hoofdwerkplaats was een stad in een stad met zijn eigen cultuur, waar deze mensen trots op waren. Op deze dag zijn ook rondleiders van de Stadsgidserij aanwezig. Zij nemen de bezoeker mee door de Spoorzone en maken in hun rondleiding de koppeling tussen het verleden, heden en toekomst van de Spoorzone.

De app zal geheel gratis te downloaden en te gebruiken zijn. Binnen het initiatief van Zuidlijn worden er nog vier andere evenementen georganiseerd rondom spoorzones in Brabantse steden. Op Facebook zijn ze te vinden op de pagina van “Spoortochtb5”. Op deze pagina zullen ook de exacte tijden en locaties bekend worden gemaakt voor de zondag 24 september in Tilburg.



Tilburgs erfgoed voor kinderen: Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon

De Tilburgse binnenstad. Illustratie Marieke Coenen
Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon
heej ooveral nen heekel aon:
smèèrreges assie op moet staon,
saoves nòr zenen iepert gaon,
wè heetie daor nen heekel aon!


Echt Tilburgs boek
Hoe Tilburgs wil je het hebben: dit humoristische prentenboek van de Tilburgse schrijver Erik van Os en de Tilburgse illustratrice Marieke Coenen, uitgegeven door de Tilburgse uitgeverij Zwijsen en de Stichting Tilburgse Taol, vertelt in de Tilburgse taal én in Tilburgse beelden het verhaal van de achtjarige Harrie. Hij bekijkt het Tilburgse leven nou niet echt van de zonnige kant en als iemand hem wil helpen, wordt het er bepaald niet beter op.

Tournee
Het boek wordt gepresenteerd tijdens een tournee langs boekhandels in Tilburg en omgeving in het weekend van 23 en 24 september 2017. Erik van Os en Marieke Coenen zullen tijdens de tournee niet alleen voordragen uit het boek, maar ook wordt het boek als lied gezongen door Erik van Os en Ad van Dongen. Vanzelfsprekend signeren Erik en Marieke het boek voor wie daar prijs op stelt.
De Harrie-karavaan begint op zaterdag 23 september om 11.00 uur bij Boekhandel Verrijt in Berkel-Enschot. De volgende tussenstop is om 13.30 uur bij Blz Boekhandel Buitelaar in Goirle. De laatste halte op zaterdag is (om 14.30 uur) de Bruna in de Reeshof aan de Heyhoefpromenade. Op zondag 24 september wordt vanaf 13.00 uur de eerste presentatie van de dag gehouden bij Boekhandel Livius de Zevensprong aan de Nieuwlandstraat. De tournee wordt op zondag om 14.30 uur afgesloten bij Gianotten Mutsaers in de Emmapassage. Alle presentaties zijn vrij toegankelijk.

Aantrekkelijk geprijsd
Vanaf het moment van de presentatie is het boek te koop bij de betrokken boekhandels voor een aantrekkelijke prijs van €9,99. Het boek wordt begeleid door een online animatiefilm met de gezongen versie van Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon. Deze film is vanaf 23 september te bekijken via de website van de Stichting Tilburgse Taol

Boeren, burgers en buitenlui / Open Monumentendag 2017

Boeren, burgers en buitenlui is het thema van de Open Monumentendag, editie 2017. De nadruk ligt hiermee sterk op mensen en op hun onderlinge economische en culturele relaties. Het thema verbindt stadsbewoners en plattelandsbewoners en de geschiedenis met het heden.

Udenhout en Berkel-Enschot hebben van oudsher een agrarisch karakter. Hier worden dan ook vele boerderijen en boerenerven opengesteld. Er zijn twee fietsroutes ontwikkeld die langs de panden gaan.
In Tilburg worden de kernen Goirke, Hasselt en Reitse Hoevenstraat via de Bokhamer via een fietsroute verbonden met de landgoederenzone Bredaseweg en Oude Warande. Aan de Oude Warande wordt op 10 september speciaal aandacht worden besteed.

De monumenten zijn van 11 tot 17 uur geopend, op enkele uitzonderingen na. De Open Monumentendag is in Udenhout op zaterdag 9 september en in Berkel-Enschot en Tilburg op zondag 10 september.

Er is een folder met informatie over de opengestelde monumenten, de openingstijden en de activiteiten. De locaties staan op de plattegrond. Deelnemers kunnen zelf bepalen welke monumenten zij gaan bezoeken. Download folder

UDENHOUT – zaterdag 9 september

Een fietsroute (17 km) langs boerderijen in Udenhout en Biezenmortel.

De kleine Strijdhoeve / Heemcentrum 't Schoor, Udenhout
1. DE KLEINE STRIJDHOEVE / HEEMCENTRUM ’t SCHOOR
Schoorstraat 2, Udenhout (Rijksmonument)
Woonhuis uit het laatste kwart van de negentiende eeuw, vroeger De Kleine Strijdhoeve geheten. Het behoorde tot het Leengoed de Strijdhoeven.

Activiteiten

Start Fietsroute • Expositie Udenhout • Expositie ‘175 jaar Harmonie Moed en Volharding’ • Theeschenkerij

2. KASTEEL DE STRIJDHOEF
Schoorstraat 14, Udenhout (Rijksmonument)
Het kasteel, in 1761 gebouwd door baron Willem van Dopff, is de locatie van de vroegere Grote Strijdhoef.

Activiteiten
Eindpunt fietsroute • Expositie

--------------------------------------------------------------------------------
BERKEL-ENSCHOT – zondag 10 september
Een fietsroute langs diverse boerderijen en boerenerven.


3. BOERDERIJ
Udenhoutseweg 3A, Berkel-Enschot
Melkveehouderij Van Mensvoort uit 1976
Open van 11-15 uur.

Activiteiten
• Open erf • Rondleidingen • Parkeren: weiland tegenover de boerderij


4. BOERDERIJ
Boerderij, Udenhoutseweg 4, Berkel-Enschot
Udenhoutseweg 4, Berkel-Enschot
Langgevelboerderij met Vlaamse schuur uit 1870.

Activiteiten
• Open erf • Rondleidingen • Tentoonstelling oude landbouwmachines • Parkeren: weiland naast de boerderij

5. BOERDERIJ
Heuvelstraat 10, Berkel-Enschot (Gemeentelijk monument)
Langgevelboerderij Van Esch met Vlaamse schuur uit ca. 1869.

Activiteiten
Open erf • Rondleidingen • Tentoonstelling landbouwgereedschap • Boerderijpuzzel • Parkeren: weiland Udenhoutseweg 4

6. MUSEUM ONDER D’N HOOIZOLDER
’t Hoekske 6A, Berkel-Enschot
Boerderij Koenen met museum van objecten uit grootmoeders tijd (1900-1950).

Activiteiten
Open erf en tuinbezoek • Rondleidingen • Tentoonstelling • Concert van de Parel Muzikanten

7. BOERDERIJ TRAPPISTINNEN
Raadhuisstraat (ingang Pandgang 2), Berkel-Enschot
Gezondheidscentrum Berkel-Enschot. Voormalige abdijboerderij van de Trappistinnen van O.L.V. van Koningsoord uit 1933.

Activiteiten
Open erf • Rondleidingen • Fototentoonstelling • Horeca en terras • Parkeren:  parkeerterrein Gezondheidscentrum


8. BOERDERIJ DENISSEN
Generaal Eisenhowerweg 1, Berkel-Enschot (Gemeentelijk monument)
Boerderij Denissen, Eisenhowerweg, Berkel-Enschot
Langgevelboerderij uit 1857. Informatiepunt Open Monumentendag Berkel-Enschot.

Activiteiten:
Open erf • Rondleidingen • Videopresentatie • Fototentoonstelling • Informatie van Heemkundekring De Kleine Meijerij • Horeca en terras • Parkeren: parkeerterrein naast de boerderij


9. BOERDERIJ
Kerkstraat 1, Berkel-Enschot (Rijksmonument)
Langgevelboerderij Vugs met Vlaamse schuur uit 1880.

Activiteiten:
Open erf en Vlaamse schuur • Rondleidingen • Horeca en terras bij Riddershoeve  • Parkeren: parkeerplaats bij de kerk


10. BOERDERIJ
De Kraan 1, Bekel-Enschot (Rijksmonument)
Langgevelboerderij Van Roestel met Vlaamse schuur uit 1882 en 1885.

Activiteiten:
Open erf • Rondleidingen • Vlaamse schuur en moestuin • Videopresentatie • Horeca en terras bij Riddershoeve • Parkeren: parkeerterrein bij de kerk

-------------------------------------------------------------------------------
TILBURG – zondag 10 september
Er zijn verschillende fietsroutes in Tilburg langs verschillende monumenten in de stad.

11. TEXTIELMUSEUM
Goirkestraat 96 (Rijksmonument)
Complex textielfabrieken sinds 1876
Open van 12-17 uur

Het TextielMuseum is een complex van voormalige textielfabrieken. De lage fabriek met houten sheddak (1876-1878) was een weverij, de hoge fabriek (1885) was een spinnerij. Ze zijn gebouwd door Christiaan Mommers (1836-1900). Het bedrijf werd vanaf de start in 1861 voortdurend uitgebreid en bereikte in 1920 zijn grootste omvang.

Activiteiten
Rondleidingen • Inloopworkshops voor jong en oud • Korte lezingen en films in de bibliotheek


12. SINT DIONYSIUSKERK GOIRKE
Goirkestraat 68 (Rijksmonument)
Neogotische kerk uit 1835, naar ontwerp van Hendrik Essens. In 1839 werd de kerk geopend. In 1902-1903 is de voorgevel verbouwd en het torenkoepeltje vervangen door een neogotische spits (in 1967 verwijderd). In 1938 werd begonnen met een totale nieuwbouw van het gebedshuis, uitgevoerd door Kees de Bever. De kerk is onlangs gerestaureerd.

Kerkhof Goirke
Activiteiten
Rondleidingen • Fototentoonstelling • Beklimming toren • Klokluiden voor kinderen • Boekenmarkt en rommelmarkt

13. KERKHOF GOIRKE
Goirkestraat 68 (Rijksmonument)
In 1816 liet pastoor Matthias Stals bij de toenmalige schuurkerk op 't Goirke een kerkhof aanleggen dat zijn huidige vorm in 1892 kreeg. Op het gietijzeren hekwerk uit 1900 zijn in 1904 de beelden van Johannes de Doper, Sint Jozef en twee apocalyptische engelen geplaatst. Op het kerkhof bevinden zich diverse grafmonumenten, veelal van bekende Tilburgse (textiel)families.

Activiteiten
Rondleidingen om 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur.


14. CAFÉ BIERINGS
Goirkestraat 50
Café uit 1907. Cafés en koffiehuizen zijn vanaf de negentiende eeuw publieke ruimten waar verenigingen en sociëteiten bijeenkwamen. Het waren de burgers zelf die hiertoe initiatieven namen.

Activiteiten
Toelichting op de relatie van horeca, burgerij en verenigingsleven in de negentiende eeuw.


15. MFA DE POORTEN / HASSELTSE KERK
Hasseltstraat 194
Voormalige kerk uit 1898. De kerk is in 1998 gesloten en in 2003 brandden het dak en de toren van de kerk af. Twee jaar later werd de multifunctionele accommodatie De Poorten geopend in de kerk. 
Café Bierings, Goirkestraat 50, Tilburg

Activiteiten
Permanente expositie Kasteel en zijn bewoners (2e etage) • Foto-expositie (2e etage) • Expositie over de Hasseltse kerk • Rondleidingen


16. FUNDAMENTEN KASTEEL VAN TILBURG
Stenen Kamerpark
Kasteel met bouwfasen van ca. 1450, 1600 en 1755. In 1859 gesloopt. Van 1978 tot 1980 vonden hier opgravingen plaats, waarbij de fundamenten van het kasteel uit alle bouwfases werden blootgelegd. Vele aardewerkvondsten werden geborgen.

17. WEVERSWONING
Hasseltstraat 93 (Gemeentelijk monument)
Weverswoning uit 1890. Het oorspronkelijke in- en exterieur is grotendeels nog intact.

Activiteiten
Rondleidingen • Expositie thuiswever


18. HASSELTSE KAPEL
Hasseltplein 40 (Rijksmonument)
Deze kapel uit ongeveer 1500 is het oudste gebouw van Tilburg. Het klokje dateert van 1536.
Open van 11-13 uur.

Activiteiten
Rondleidingen • Powerpoint presentatie


19. OLIEMEULEN
Interieur Vlaamse schuur, Heuvelstraat 10, Berkel-Enschot 

Reitse Hoevenstraat 30 (Rijksmonument)
Langgevelboerderij uit 1759, gebouwd rondom een oliemolen uit 1648. Dit pand is tot omstreeks 1880 in gebruik geweest als rosoliemolen. De oudst bekende olieslager was Jan van Pelt. Omdat het slaan van olie geen dagtaak was, oefende hij daarnaast het beroep van landbouwer uit.

Activiteiten
Let op: deels geopend (dierentuin is niet gratis)


20. TONGERLOSE HOEF
Reitse Hoevenstraat 129 (Rijksmonument)
Voormalige boerderij van de abdij van Tongerlo, die vanaf 1232 het patronaatsrecht van de kerk van Tilburg had. De betalingen aan de abdij geschiedden in natura: een tiende deel van de oogst was voor de abdij. De Tongerlose Hoef wordt voor het eerst vermeld in 1334; de huidige hoeve dateert uit de zeventiende eeuw. Bij het complex behoorden een tiendschuur, een karschop, een bakhuis en een schaapskooi. De hoeve bleef in het bezit van de abdij tot de opheffing ervan in 1795. Tot 1955 was het complex nog in gebruik als boerderij door de familie Kolen, waarna het andere functies kreeg.

Activiteiten
Kleurplaten voor de kinderen • Foto maken bij de open haard


21. CAFÉ HET DORSTIGE HERT
Bredaseweg 397
Woonhuis uit ongeveer 1847. Dit pand is het oudste gebouw aan de Bredaseweg. Het was lange tijd een woonhuis en heeft zeker sinds 1923 een horecafunctie.
Open vanaf 12 uur.

22. OUDE WARANDE
Oude Warande 3
De oorsprong van dit bos gaat terug naar 1712. In dat jaar kreeg de Duitse prins Willem VIII van Hessen-Kassel, heer van Tilburg en Goirle, toestemming een uitgestrekt stuk hei van de gemeenschappelijk gebruikte gronden in te graven ‘tot desselfs playsier en gebruyk’. Het ontwerp van het landgoed is geïnspireerd op de sterrenbossen. Het bos is ontworpen door de Franse tuinarchitectuur André Le Nôtre, onder andere bekend van de tuinen van Versailles. Het paviljoen Grotto werd in 2007 in opdracht van Fundament Foundation als kunstwerk vervaardigd door de Australische kunstenaar Callum Morton.
Grotto, Oude Warande, Tilburg

Activiteiten
Opening Open Monumentendag door wethouder Mario Jacobs om 10.30 uur in Grotto • Optreden Gravin Dorothea van Hessen Kassel


23. PRINSENHOEF
Bredaseweg 496
In 1927 werd de boerderij door wollenstoffenfabrikant Frits van den Bergh (van BeKa) verbouwd en kreeg het middendeel het huidige aangezicht. De huidige bewoners Ellen en Hans de Goeij hebben dit buitengoed de naam Prinsenhoef gegeven.

Activiteiten
Bezichtiging koeienstallen • Optreden koor: 13.30, 14.15 en om 15.00 uur

Studenten Avans filmden monumenten Tilburg


Op 9 en 10 september vindt de Open Monumentendag plaats in Udenhout, Berkel-Enschot en Tilburg.

Eerstejaarsstudenten van Avans Hogeschool (Bouwkunde en Ruimtelijke Ontwikkeling) hebben voor hun introductieopdracht een monument in beeld gebracht, waaronder de Grotto / Oude Warande Tilburg.


Zij maakten filmpjes van

Hasseltse kapel


Grotto


MFA De Poorten


Goirkese kerk

Erfgoedman Frans Kense (1939-2017) overleden

Profielfoto Frans Kense op
Geheugen van Tilburg.nl
Op 31 augustus 2017 is Frans Kense (1939) overleden. Onlangs nog kreeg hij de Tilburg Trofee voor zijn vele bijdragen aan het Tilburgs erfgoed. Loco-burgemeester Berend de Vries overhandigde de onderscheiding aan Frans in het bijzijn van partner Thea en familieleden.

Het Geheugen van Tilburg bevat meer dan 300 artikelen van Frans Kense. Wie zijn account bekijkt, ziet allereerst de foto van Frans in een oude automobiel. Deze afbeelding is kenmerkend want bijna alle verhalen gaan over auto’s, fietsen, treinen en andere vervoersmiddelen. Zo lezen we over de zogeheten ‘Brockwaybussen’ die blijkbaar niet goed functioneerden, waarna Tilburger Adrianus Heerkens (1893-1954) de mogelijkheid kreeg om het beter te doen.

Een van de vele andere verhalen gaat over de auto van koningin Wilhelmina, die voor Hotel De Gouden Zwaan op de Tilburgse Heuvel werd gefotografeerd! De Spyker van Wilhelmina was niet alleen voorzien van een officiële standaard zoals gebruikelijk op de koninklijke voertuigen, maar droeg het kenteken H-4865: de auto van koningin Wilhelmina! Dat Kense een specialist is bij uitstek als het gaat om historische auto’s, blijkt uit de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum.  deautovanmijnopa.nl staat op naam van Frans Kense.
Frans Kense, Spoorzonedag 2015
Frans schreef echter niet alleen over voertuigen. Zo is zijn eerste publicatie over de Antoniusstraat, de straat waar hijzelf ook woont. In 2007 schreef hij Tilburg Wolstad, herinneringen aan een glorietijd, in 2009 het Groot Tilburgs Quizboek en in 2013 Verkeer en Vervoer in Brabant 1814 - 1940.
Naast al deze online en offline activiteiten is Frans al veertien jaar vrijwilliger bij Heemkundekring Tilborch, waar hij de redactie voert van het maandelijkse mededelingenblad. Daarnaast werkt Frans jarenlang als vrijwilliger bij de Werkgroep Open Monumentendag Tilburg en bij Stadsmuseum Tilburg.

Dit verhaal is ook te lezen op
Geheugen van Tilburg
Stadsmuseum Tilburg

Waarom zijn monumenten belangrijk voor Tilburg?

Tijdens Open Monumentendag (9 en 10 september 2017) zijn de volgende monumenten te bezoeken: TextielMuseum, de Goirkese kerk / kerkhof, Café Bierings, MFA De Poorten / de Hasseltse kerk, het Kasteel van Tilburg, een weverswoning in de Hasseltstraat, de Hasseltse kapel, de Oliemeulen, de Tongerlose Hoef, Café het Dorstige Hert, de Oude Warande en Prinsenhoef.

Hasseltse kapel / TilburgSans
Het thema van de landelijke Open Monumentendag is ‘Boeren, burgers en buitenlui’. Het is een verwijzing naar het verleden waarbij de stadsomroeper iedereen aansprak wanneer hij de bevolking aanriep. Herinneren we in onze collectieve (Tilburgse) geschiedenis vooral arbeiders, fabrikanten en pastoors, toch blijken er in onze stad meerdere typen bewoners te zijn geweest. Aan de hand van opengestelde monumenten in het tweede weekend van september wordt duidelijk wie de voormalige gebruikers of bewoners van de panden en locaties waren.

Oude Warande / TilburgSans
De stad Tilburg is in de loop van de 20e eeuw drastisch veranderd. Het is al lang geen stad meer van boerderijen, kerken en fabrieken. Hoewel de overgebleven gebouwen ons nog altijd herinneren aan het verleden, hebben ze vandaag de dag een andere functie en zijn er andere gebruikers. Stadsmuseum Tilburg, dat erfgoed koppelt aan identiteit, is nieuwsgierig naar het hedendaags gebruik van de gebouwen en locaties die tijdens Open Monumentendag zijn opengesteld. Wiens ‘home’ of ‘honk’ is het? Welke individuen, groepen of verenigingen horen erbij?

Een aspect van identiteit is de identificatie met een gebouw of een locatie. Monumenten worden bewaard omdat ze van belang zijn voor het verhaal van de stad of omdat ze ons laten zien hoe er vroeger werd gebouwd, gewoond of gewerkt. Toch blijkt de waardering voor een gebouw niet altijd even eenduidig. Waar de een kiest voor bewaren en zelfs de status van een monument, roept de ander dat het gebouw, liefst per direct, gesloopt kan worden. 

TextielMuseum / TilburgSans
Vooarfgaand aan Open Monumentendag heeft Stadsmuseum Tilburg de mening gevraagd van Tilburgers ten aanzien  monumenten in de stad. De reacties hiervan zullen gebruikt worden in een tekst op de website van het stadsmuseum.


Gemeente Tilburg heeft een digitale kaart met daarop alle monumenten, beschermde stadsgezichten en cultuurhistorisch waardevolle panden. Ga hier naar de digitale kaart.

Pictogrammen zijn van TilburgSans


Behoud erfgoed Sacramentskerk Tilburg

Reliëfs van Charles Eijck / Frans Mandos. Foto Joost op 't Hoog
Vandaag kopte Brabants Dagblad 'Kerk verdwijnt, erfgoed blijft'. Goed nieuws dus voor het erfgoed van de stad. De lobby voor het behoud hiervan wordt gevoerd door de werkgroep Monumentale kunst van Erfgoedvereniging Heemschut.

In de Tilburg Wiki lezen we over de Sacramentskerk: 'De kerk van het Allerheiligste Sacrament, zoals de officiële naam luidt, werd in 1933 aan de Ringbaan-Oost voltooid naar een ontwerp van de Eindhovense architect Martinus van Beek, die tevens de aangrenzende pastorie tekende. Het gebedshuis kent een bewogen historie. Zo werd het door granaatinslagen ernstig vernield in 1944 en verloor het zijn torenkruis. In 1946 volgde het herstel. In 1992 werd de toren van zijn gammele spits ontdaan. Ook qua interieur waren er perikelen. Rond 1939 vervaardigde de bekende kunstenaar Charles Eijck enkele engelenbeelden voor het priesterkoor, die door de toenmalige pastoor werden afgekeurd en verwijderd. Nog tot 2000 werden er erediensten gehouden, maar daarna werd de kerk gesloten. Sindsdien staat het gebouw op de nominatie om gesloopt te worden. Hiertegen is veel weerstand, maar omdat er geen sprake is van een monumentale status is er nog altijd een onzekere toekomst. De kerk is volgens velen beeldbepalend en heeft interessante interieurelementen, zoals beelden van Frans Mandos en glas-in-loodramen van Jan Dijker. Van Beek ontwierp met compagnon F. Vervest ook het Sint Lidwinaklooster.'
Glas-in-loodramen Jan Dijker. Foto Joost op 't Hoog

In 2005 vond er een waardestellend onderzoek plaats door Res Nova met betrokkenheid van Bernadette van Hellenberg - Hubar. De reden voor het onderzoek was dat de besluitvorming aan de marginale kant bleef en er tot dan toe geen integrale waardenstelling was opgesteld. Uit het rapport bleek destijds dat de Sacramentskerk zowel cultuurhistorisch, architectonisch als stedenbouwkundig een groot aantal bijzondere waarden kon worden toegekend. Uit grondig onderzoek kwam er een beeld naar boven, dat in eerder gevoerde discussies helemaal niet of onvoldoende ter sprake was gekomen.

Rapport Res Nova, 2005
Van Hellenberg-Hubar sprak destijds uit dat ze hoopte dat deze kwestie tot een model herbestemming zou leiden. Zoals nu in de krant staat, blijven de glas-in-loodramen en de beelden van Mandos bewaard. Het schip van de kerk gaat echter tegen de grond, zo schrijft Stephan Jongerius in het Brabants Dagblad. Het belangrijkste novum van de Sacramentskerk was volgens Van Hellenberg-Hubar echter de wijze waarop de architect Van Beek gebruik maaktevan het versneld perspectief, zowel bij het exterieur als aan de binnenzijde. Door dit optische spel dat in de renaissance is ontwikkeld door architecten als Bramante en Michelangelo, ontstaat aan de buitenzijde een nog rijziger en monumentaler gebouw, dat intern aan diepte wint. Volgens Van Hellenberg-Hubar was in 2005 deze toepassing welhaast een unicum. 'Er zijn weinig gebouwen bekend uit de periode 1900-1940, laat staan uit de jaren dertig,' zo schrijft zij op haar website.

Sacramentskerk aan Ringbaan Oost. Foto Joost op 't Hoog
Het erfgoed, de glas-in-loodramen en de beelden, blijven. De bouw van het middenschip, eveneens uit onderzoek gebleken waardevol erfgoed, zal desondanks verdwijnen.

Deze blogpost is geschreven door Petra Robben, projectleider Stadsmuseum Tilburg.

Meer lezen:
Tilburg Wiki / Sacramentskerk
Verhalen op Geheugen van Tilburg 
Van Hellenberg-Hubar over het onderzoek naar de Sacramentskerk
Een nieuwe torenspits?