Digitale en vertelde erfgoedverhalen in Spoorzone Tilburg

Ervaar de Tilburgse Hoofdwerkplaats in digitale en vertelde verhalen op 24 september 2017.

Ga zondag 24 september tussen 13:00 en 16:00 terug naar de jaren 80 van de vorige eeuw, toen de Spoorzone in Tilburg nog de NS Hoofdwerkplaats was. Op deze dag wordt daar een verhalende mobiele app gereleased die bezoekers zullen gebruiken om terug te gaan in de tijd. Ook zijn er op de dag oud-medewerkers van de vroegere Hoofdwerkplaats die aanwezige bezoekers veel kunnen vertellen over hun vroegere werk en wat er toen speelde.

De Tilburgse game ontwikkelaar BlewScreen heeft in december 2016 een augmented reality app uitgegeven die de Hoofdwerkplaats voor een deel reconstrueerde. Dit jaar hebben ze gekozen voor een verhalende app-beleving die zich afspeelt tijdens de Koude Oorlog in de Tilburg. De gebruiker wordt in een sabotage-verhaal gezogen en komt daarnaast ook meer te weten over de Hoofdwerkplaats en wat voor werk er door mensen gedaan werd.

De personages in de app zijn fictief, maar de aanwezige oud-medewerkers kunnen de bezoeker vertellen wat er echt gebeurd was toen ze er vroeger werkten. De Hoofdwerkplaats was een stad in een stad met zijn eigen cultuur, waar deze mensen trots op waren. Op deze dag zijn ook rondleiders van de Stadsgidserij aanwezig. Zij nemen de bezoeker mee door de Spoorzone en maken in hun rondleiding de koppeling tussen het verleden, heden en toekomst van de Spoorzone.

De app zal geheel gratis te downloaden en te gebruiken zijn. Binnen het initiatief van Zuidlijn worden er nog vier andere evenementen georganiseerd rondom spoorzones in Brabantse steden. Op Facebook zijn ze te vinden op de pagina van “Spoortochtb5”. Op deze pagina zullen ook de exacte tijden en locaties bekend worden gemaakt voor de zondag 24 september in Tilburg.



Tilburgs erfgoed voor kinderen: Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon

De Tilburgse binnenstad. Illustratie Marieke Coenen
Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon
heej ooveral nen heekel aon:
smèèrreges assie op moet staon,
saoves nòr zenen iepert gaon,
wè heetie daor nen heekel aon!


Echt Tilburgs boek
Hoe Tilburgs wil je het hebben: dit humoristische prentenboek van de Tilburgse schrijver Erik van Os en de Tilburgse illustratrice Marieke Coenen, uitgegeven door de Tilburgse uitgeverij Zwijsen en de Stichting Tilburgse Taol, vertelt in de Tilburgse taal én in Tilburgse beelden het verhaal van de achtjarige Harrie. Hij bekijkt het Tilburgse leven nou niet echt van de zonnige kant en als iemand hem wil helpen, wordt het er bepaald niet beter op.

Tournee
Het boek wordt gepresenteerd tijdens een tournee langs boekhandels in Tilburg en omgeving in het weekend van 23 en 24 september 2017. Erik van Os en Marieke Coenen zullen tijdens de tournee niet alleen voordragen uit het boek, maar ook wordt het boek als lied gezongen door Erik van Os en Ad van Dongen. Vanzelfsprekend signeren Erik en Marieke het boek voor wie daar prijs op stelt.
De Harrie-karavaan begint op zaterdag 23 september om 11.00 uur bij Boekhandel Verrijt in Berkel-Enschot. De volgende tussenstop is om 13.30 uur bij Blz Boekhandel Buitelaar in Goirle. De laatste halte op zaterdag is (om 14.30 uur) de Bruna in de Reeshof aan de Heyhoefpromenade. Op zondag 24 september wordt vanaf 13.00 uur de eerste presentatie van de dag gehouden bij Boekhandel Livius de Zevensprong aan de Nieuwlandstraat. De tournee wordt op zondag om 14.30 uur afgesloten bij Gianotten Mutsaers in de Emmapassage. Alle presentaties zijn vrij toegankelijk.

Aantrekkelijk geprijsd
Vanaf het moment van de presentatie is het boek te koop bij de betrokken boekhandels voor een aantrekkelijke prijs van €9,99. Het boek wordt begeleid door een online animatiefilm met de gezongen versie van Harrie den Haon van den Haajkaantsebaon. Deze film is vanaf 23 september te bekijken via de website van de Stichting Tilburgse Taol

Boeren, burgers en buitenlui / Open Monumentendag 2017

Boeren, burgers en buitenlui is het thema van de Open Monumentendag, editie 2017. De nadruk ligt hiermee sterk op mensen en op hun onderlinge economische en culturele relaties. Het thema verbindt stadsbewoners en plattelandsbewoners en de geschiedenis met het heden.

Udenhout en Berkel-Enschot hebben van oudsher een agrarisch karakter. Hier worden dan ook vele boerderijen en boerenerven opengesteld. Er zijn twee fietsroutes ontwikkeld die langs de panden gaan.
In Tilburg worden de kernen Goirke, Hasselt en Reitse Hoevenstraat via de Bokhamer via een fietsroute verbonden met de landgoederenzone Bredaseweg en Oude Warande. Aan de Oude Warande wordt op 10 september speciaal aandacht worden besteed.

De monumenten zijn van 11 tot 17 uur geopend, op enkele uitzonderingen na. De Open Monumentendag is in Udenhout op zaterdag 9 september en in Berkel-Enschot en Tilburg op zondag 10 september.

Er is een folder met informatie over de opengestelde monumenten, de openingstijden en de activiteiten. De locaties staan op de plattegrond. Deelnemers kunnen zelf bepalen welke monumenten zij gaan bezoeken. Download folder

UDENHOUT – zaterdag 9 september

Een fietsroute (17 km) langs boerderijen in Udenhout en Biezenmortel.

De kleine Strijdhoeve / Heemcentrum 't Schoor, Udenhout
1. DE KLEINE STRIJDHOEVE / HEEMCENTRUM ’t SCHOOR
Schoorstraat 2, Udenhout (Rijksmonument)
Woonhuis uit het laatste kwart van de negentiende eeuw, vroeger De Kleine Strijdhoeve geheten. Het behoorde tot het Leengoed de Strijdhoeven.

Activiteiten

Start Fietsroute • Expositie Udenhout • Expositie ‘175 jaar Harmonie Moed en Volharding’ • Theeschenkerij

2. KASTEEL DE STRIJDHOEF
Schoorstraat 14, Udenhout (Rijksmonument)
Het kasteel, in 1761 gebouwd door baron Willem van Dopff, is de locatie van de vroegere Grote Strijdhoef.

Activiteiten
Eindpunt fietsroute • Expositie

--------------------------------------------------------------------------------
BERKEL-ENSCHOT – zondag 10 september
Een fietsroute langs diverse boerderijen en boerenerven.


3. BOERDERIJ
Udenhoutseweg 3A, Berkel-Enschot
Melkveehouderij Van Mensvoort uit 1976
Open van 11-15 uur.

Activiteiten
• Open erf • Rondleidingen • Parkeren: weiland tegenover de boerderij


4. BOERDERIJ
Boerderij, Udenhoutseweg 4, Berkel-Enschot
Udenhoutseweg 4, Berkel-Enschot
Langgevelboerderij met Vlaamse schuur uit 1870.

Activiteiten
• Open erf • Rondleidingen • Tentoonstelling oude landbouwmachines • Parkeren: weiland naast de boerderij

5. BOERDERIJ
Heuvelstraat 10, Berkel-Enschot (Gemeentelijk monument)
Langgevelboerderij Van Esch met Vlaamse schuur uit ca. 1869.

Activiteiten
Open erf • Rondleidingen • Tentoonstelling landbouwgereedschap • Boerderijpuzzel • Parkeren: weiland Udenhoutseweg 4

6. MUSEUM ONDER D’N HOOIZOLDER
’t Hoekske 6A, Berkel-Enschot
Boerderij Koenen met museum van objecten uit grootmoeders tijd (1900-1950).

Activiteiten
Open erf en tuinbezoek • Rondleidingen • Tentoonstelling • Concert van de Parel Muzikanten

7. BOERDERIJ TRAPPISTINNEN
Raadhuisstraat (ingang Pandgang 2), Berkel-Enschot
Gezondheidscentrum Berkel-Enschot. Voormalige abdijboerderij van de Trappistinnen van O.L.V. van Koningsoord uit 1933.

Activiteiten
Open erf • Rondleidingen • Fototentoonstelling • Horeca en terras • Parkeren:  parkeerterrein Gezondheidscentrum


8. BOERDERIJ DENISSEN
Generaal Eisenhowerweg 1, Berkel-Enschot (Gemeentelijk monument)
Boerderij Denissen, Eisenhowerweg, Berkel-Enschot
Langgevelboerderij uit 1857. Informatiepunt Open Monumentendag Berkel-Enschot.

Activiteiten:
Open erf • Rondleidingen • Videopresentatie • Fototentoonstelling • Informatie van Heemkundekring De Kleine Meijerij • Horeca en terras • Parkeren: parkeerterrein naast de boerderij


9. BOERDERIJ
Kerkstraat 1, Berkel-Enschot (Rijksmonument)
Langgevelboerderij Vugs met Vlaamse schuur uit 1880.

Activiteiten:
Open erf en Vlaamse schuur • Rondleidingen • Horeca en terras bij Riddershoeve  • Parkeren: parkeerplaats bij de kerk


10. BOERDERIJ
De Kraan 1, Bekel-Enschot (Rijksmonument)
Langgevelboerderij Van Roestel met Vlaamse schuur uit 1882 en 1885.

Activiteiten:
Open erf • Rondleidingen • Vlaamse schuur en moestuin • Videopresentatie • Horeca en terras bij Riddershoeve • Parkeren: parkeerterrein bij de kerk

-------------------------------------------------------------------------------
TILBURG – zondag 10 september
Er zijn verschillende fietsroutes in Tilburg langs verschillende monumenten in de stad.

11. TEXTIELMUSEUM
Goirkestraat 96 (Rijksmonument)
Complex textielfabrieken sinds 1876
Open van 12-17 uur

Het TextielMuseum is een complex van voormalige textielfabrieken. De lage fabriek met houten sheddak (1876-1878) was een weverij, de hoge fabriek (1885) was een spinnerij. Ze zijn gebouwd door Christiaan Mommers (1836-1900). Het bedrijf werd vanaf de start in 1861 voortdurend uitgebreid en bereikte in 1920 zijn grootste omvang.

Activiteiten
Rondleidingen • Inloopworkshops voor jong en oud • Korte lezingen en films in de bibliotheek


12. SINT DIONYSIUSKERK GOIRKE
Goirkestraat 68 (Rijksmonument)
Neogotische kerk uit 1835, naar ontwerp van Hendrik Essens. In 1839 werd de kerk geopend. In 1902-1903 is de voorgevel verbouwd en het torenkoepeltje vervangen door een neogotische spits (in 1967 verwijderd). In 1938 werd begonnen met een totale nieuwbouw van het gebedshuis, uitgevoerd door Kees de Bever. De kerk is onlangs gerestaureerd.

Kerkhof Goirke
Activiteiten
Rondleidingen • Fototentoonstelling • Beklimming toren • Klokluiden voor kinderen • Boekenmarkt en rommelmarkt

13. KERKHOF GOIRKE
Goirkestraat 68 (Rijksmonument)
In 1816 liet pastoor Matthias Stals bij de toenmalige schuurkerk op 't Goirke een kerkhof aanleggen dat zijn huidige vorm in 1892 kreeg. Op het gietijzeren hekwerk uit 1900 zijn in 1904 de beelden van Johannes de Doper, Sint Jozef en twee apocalyptische engelen geplaatst. Op het kerkhof bevinden zich diverse grafmonumenten, veelal van bekende Tilburgse (textiel)families.

Activiteiten
Rondleidingen om 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur.


14. CAFÉ BIERINGS
Goirkestraat 50
Café uit 1907. Cafés en koffiehuizen zijn vanaf de negentiende eeuw publieke ruimten waar verenigingen en sociëteiten bijeenkwamen. Het waren de burgers zelf die hiertoe initiatieven namen.

Activiteiten
Toelichting op de relatie van horeca, burgerij en verenigingsleven in de negentiende eeuw.


15. MFA DE POORTEN / HASSELTSE KERK
Hasseltstraat 194
Voormalige kerk uit 1898. De kerk is in 1998 gesloten en in 2003 brandden het dak en de toren van de kerk af. Twee jaar later werd de multifunctionele accommodatie De Poorten geopend in de kerk. 
Café Bierings, Goirkestraat 50, Tilburg

Activiteiten
Permanente expositie Kasteel en zijn bewoners (2e etage) • Foto-expositie (2e etage) • Expositie over de Hasseltse kerk • Rondleidingen


16. FUNDAMENTEN KASTEEL VAN TILBURG
Stenen Kamerpark
Kasteel met bouwfasen van ca. 1450, 1600 en 1755. In 1859 gesloopt. Van 1978 tot 1980 vonden hier opgravingen plaats, waarbij de fundamenten van het kasteel uit alle bouwfases werden blootgelegd. Vele aardewerkvondsten werden geborgen.

17. WEVERSWONING
Hasseltstraat 93 (Gemeentelijk monument)
Weverswoning uit 1890. Het oorspronkelijke in- en exterieur is grotendeels nog intact.

Activiteiten
Rondleidingen • Expositie thuiswever


18. HASSELTSE KAPEL
Hasseltplein 40 (Rijksmonument)
Deze kapel uit ongeveer 1500 is het oudste gebouw van Tilburg. Het klokje dateert van 1536.
Open van 11-13 uur.

Activiteiten
Rondleidingen • Powerpoint presentatie


19. OLIEMEULEN
Interieur Vlaamse schuur, Heuvelstraat 10, Berkel-Enschot 

Reitse Hoevenstraat 30 (Rijksmonument)
Langgevelboerderij uit 1759, gebouwd rondom een oliemolen uit 1648. Dit pand is tot omstreeks 1880 in gebruik geweest als rosoliemolen. De oudst bekende olieslager was Jan van Pelt. Omdat het slaan van olie geen dagtaak was, oefende hij daarnaast het beroep van landbouwer uit.

Activiteiten
Let op: deels geopend (dierentuin is niet gratis)


20. TONGERLOSE HOEF
Reitse Hoevenstraat 129 (Rijksmonument)
Voormalige boerderij van de abdij van Tongerlo, die vanaf 1232 het patronaatsrecht van de kerk van Tilburg had. De betalingen aan de abdij geschiedden in natura: een tiende deel van de oogst was voor de abdij. De Tongerlose Hoef wordt voor het eerst vermeld in 1334; de huidige hoeve dateert uit de zeventiende eeuw. Bij het complex behoorden een tiendschuur, een karschop, een bakhuis en een schaapskooi. De hoeve bleef in het bezit van de abdij tot de opheffing ervan in 1795. Tot 1955 was het complex nog in gebruik als boerderij door de familie Kolen, waarna het andere functies kreeg.

Activiteiten
Kleurplaten voor de kinderen • Foto maken bij de open haard


21. CAFÉ HET DORSTIGE HERT
Bredaseweg 397
Woonhuis uit ongeveer 1847. Dit pand is het oudste gebouw aan de Bredaseweg. Het was lange tijd een woonhuis en heeft zeker sinds 1923 een horecafunctie.
Open vanaf 12 uur.

22. OUDE WARANDE
Oude Warande 3
De oorsprong van dit bos gaat terug naar 1712. In dat jaar kreeg de Duitse prins Willem VIII van Hessen-Kassel, heer van Tilburg en Goirle, toestemming een uitgestrekt stuk hei van de gemeenschappelijk gebruikte gronden in te graven ‘tot desselfs playsier en gebruyk’. Het ontwerp van het landgoed is geïnspireerd op de sterrenbossen. Het bos is ontworpen door de Franse tuinarchitectuur André Le Nôtre, onder andere bekend van de tuinen van Versailles. Het paviljoen Grotto werd in 2007 in opdracht van Fundament Foundation als kunstwerk vervaardigd door de Australische kunstenaar Callum Morton.
Grotto, Oude Warande, Tilburg

Activiteiten
Opening Open Monumentendag door wethouder Mario Jacobs om 10.30 uur in Grotto • Optreden Gravin Dorothea van Hessen Kassel


23. PRINSENHOEF
Bredaseweg 496
In 1927 werd de boerderij door wollenstoffenfabrikant Frits van den Bergh (van BeKa) verbouwd en kreeg het middendeel het huidige aangezicht. De huidige bewoners Ellen en Hans de Goeij hebben dit buitengoed de naam Prinsenhoef gegeven.

Activiteiten
Bezichtiging koeienstallen • Optreden koor: 13.30, 14.15 en om 15.00 uur

Studenten Avans filmden monumenten Tilburg


Op 9 en 10 september vindt de Open Monumentendag plaats in Udenhout, Berkel-Enschot en Tilburg.

Eerstejaarsstudenten van Avans Hogeschool (Bouwkunde en Ruimtelijke Ontwikkeling) hebben voor hun introductieopdracht een monument in beeld gebracht, waaronder de Grotto / Oude Warande Tilburg.


Zij maakten filmpjes van

Hasseltse kapel


Grotto


MFA De Poorten


Goirkese kerk

Erfgoedman Frans Kense (1939-2017) overleden

Profielfoto Frans Kense op
Geheugen van Tilburg.nl
Op 31 augustus 2017 is Frans Kense (1939) overleden. Onlangs nog kreeg hij de Tilburg Trofee voor zijn vele bijdragen aan het Tilburgs erfgoed. Loco-burgemeester Berend de Vries overhandigde de onderscheiding aan Frans in het bijzijn van partner Thea en familieleden.

Het Geheugen van Tilburg bevat meer dan 300 artikelen van Frans Kense. Wie zijn account bekijkt, ziet allereerst de foto van Frans in een oude automobiel. Deze afbeelding is kenmerkend want bijna alle verhalen gaan over auto’s, fietsen, treinen en andere vervoersmiddelen. Zo lezen we over de zogeheten ‘Brockwaybussen’ die blijkbaar niet goed functioneerden, waarna Tilburger Adrianus Heerkens (1893-1954) de mogelijkheid kreeg om het beter te doen.

Een van de vele andere verhalen gaat over de auto van koningin Wilhelmina, die voor Hotel De Gouden Zwaan op de Tilburgse Heuvel werd gefotografeerd! De Spyker van Wilhelmina was niet alleen voorzien van een officiële standaard zoals gebruikelijk op de koninklijke voertuigen, maar droeg het kenteken H-4865: de auto van koningin Wilhelmina! Dat Kense een specialist is bij uitstek als het gaat om historische auto’s, blijkt uit de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum.  deautovanmijnopa.nl staat op naam van Frans Kense.
Frans Kense, Spoorzonedag 2015
Frans schreef echter niet alleen over voertuigen. Zo is zijn eerste publicatie over de Antoniusstraat, de straat waar hijzelf ook woont. In 2007 schreef hij Tilburg Wolstad, herinneringen aan een glorietijd, in 2009 het Groot Tilburgs Quizboek en in 2013 Verkeer en Vervoer in Brabant 1814 - 1940.
Naast al deze online en offline activiteiten is Frans al veertien jaar vrijwilliger bij Heemkundekring Tilborch, waar hij de redactie voert van het maandelijkse mededelingenblad. Daarnaast werkt Frans jarenlang als vrijwilliger bij de Werkgroep Open Monumentendag Tilburg en bij Stadsmuseum Tilburg.

Dit verhaal is ook te lezen op
Geheugen van Tilburg
Stadsmuseum Tilburg